2 กันยายน 2563 วันปล่อยผี “สิบสองเป็ง” หรือประเพณีเดือน 12 ของชาวไทยล้านนา ประเพณีทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
สิบสองเป็งในปีนี้ ตรงกับวันที่ 2 กันยายน 2563 สำหรับความเป็นมานั้นประเพณีอุทิศหาผู้ตาย บางทีเรียกว่า ประเพณีเดือน 12 เป็ง ประชาชนในภาคเหนือ นิยมอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษของตน คือ พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตายาย ลุงป้า ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ประเพณีนี้เรียกกันแต่ละท้องถิ่น ก็มีชื่อแตกต่างกันไป บางจังหวัดในภาคเหนือเรียกประเพณีอุทิศหาผู้ตายว่า ประเพณีเดือนสิบสองบ้างประเพณีปล่อยผีปล่อยเปรตบ้าง ตรงกับภาคกลางว่า “ตรุษสารท” ปักษ์ใต้เรียกว่า ประเพณีเดือนชิงเปรตและภาคอีสานก็คือ ประเพณีบุญข้าวประดับดิน ประเพณีที่กล่าวมานี้ โดยความหมายและจุดประสงค์เป็นอันเดียวกัน ต่างกันด้วยวิธีการทำตามจารีตประเพณีที่เคยทำมาในท้องถิ่นของตน สำหรับการอุทิศหาผู้ตายของภาคเหนือ มีประเพณีสืบต่อกันมาเนื่องในการอุทิศกุศลแก่ญาติพี่น้องที่ตายไปแล้ว
สิบสองเป็ง หรือประเพณีเดือนสิบสอง หมายถึงการทำบุญในวันเพ็ญเดือนสิบสอง ของชาวล้านนา เดือนสิบสองทางเหนือจะนับไวกว่าเดือนภาคกลางไปสองเดือน ดังนั้นประเพณีสิบสองเป็งจึงตรงกับเพ็ญเดือนสิบ หรือขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ในวันนี้ในหลายภูมิภาคมักมีประเพณีการทำบุญอุทิศหาผู้ตาย หรือที่รู้จักกันดีในงานสารทเดือนสิบ ประเพณีนี้แต่ละท้องถิ่นเรียกขานแตกต่างกันออกไป บางจังหวัดในภาคเหนือเรียกประเพณีอุทิศหาผู้ตายว่าประเพณีเดือนสิบสองบ้าง ประเพณีปล่อยผีปล่อยเปรตบ้าง ส่วนภาคกลางว่าตรุษสารท หรืองานบุญสารทเดือนสิบ ทางภาคอีสานเรียกประเพณีบุญข้าวสาก และภาคใต้เรียกว่าประเพณีชิงเปรต ประเพณีที่กล่าวมานี้ โดยความหมายและจุดประสงค์ที่เหมือนกันคือ อุทิศส่วนบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษของตน คือ พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย ลุงป้า ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ที่แตกต่างกันคือวิธีการ จารีตประเพณีที่ปฏิบัติ และสืบทอดกันมาในแต่ละท้องถิ่นของตน การทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้กับญาติพี่น้องผู้ล่วงลับไปแล้วนั้น มีความเชื่อว่าญาติพี่น้องหรือบรรพบุรุษจะรับส่วนบุญกุศลที่ลูกหลานญาติพี่น้องได้ทำบุญไปให้ สำหรับการอุทิศหาผู้ตายของชาวล้านนา มีประเพณีสืบต่อกันมาและถือกันว่าในเดือนสิบสองเหนือ ขึ้น 1 ค่ำ ถึงเดือนแรม 14 ค่ำนั้น พระยายมราชได้ปล่อยวิญญาณผู้ตายกลับมาสู่เมืองมนุษย์ เพื่อขอรับเอาส่วนบุญส่วนกุศลจากญาติพี่น้อง ลูกหลาน เพื่อจะได้พ้นจากภาวะแห่งเปรตอสูรกาย ดังนั้นการปฏิบัติต่อประเพณีของชาวล้านนาและชาวไทยพุทธด้วยการกตัญญู ต้องการให้บุคคลผู้เป็นที่รักพบกับความสุขในปรโลกจึงได้ทำบุญและสืบทอดประเพณีนี้ต่อกันมากระทั่งปัจจุบัน
ข้อมูล : ฮีตฮอยคนเมือง วิถีชีวิตคนล้านนา
