จากกรณีที่เคยมีข่าวชาวเมียนมาถูก “แมลงสาบ” กัดที่เข่าด้านขวา มีแผลบวมแดง และมีอาการปวดศีรษะ แน่นหน้าอกและถูกนำตัวส่งโรงพยาบาลนั้น ล่าสุดเมื่อวันที่ 5 ก.ย. 65 5 เพจเฟซบุ๊ก “ห้องฉุกเฉินต้องรู้” ได้โพสต์ให้ความรู้และวิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นจากกรณีดังกล่าว ระบุว่า
ถูกแมลงสาบกัด ช็อก หมดสติเป็นไปได้เหรอ? แมลงสาบไม่น่าจะมีพิษนะครับ แต่น่าจะเกิดจากอาการแพ้รุนแรง อาการแพ้รุนแรง เรียกว่า อะ-นา-ไฟ-แล็ก-ซิส (Anaphylaxis) คนเราแพ้ได้หลายอย่าง เช่น แพ้กุ้ง แพ้ขนแมว แพ้ยา แมลงสาบก็เป็นแมลง หรือแมงชนิดหนึ่ง ถ้ากัดคนเราก็แพ้ได้ครับ ก็เหมือนแพ้ผึ้งต่อยไงครับแต่พบน้อย เพราะนิสัยแมลงสาบไม่ค่อยจะกัดคน
รู้ได้ไงว่าแพ้?
สิ่งสำคัญของอาการแพ้ คือ ผื่นแดงขึ้นครับ ผื่นคันแบบลมพิษ เฉพาะที่ถูกกัด หรือลามทั้งตัวก็ได้ (แพ้แบบไม่มีผื่นก็มีนะครับ แต่วินิจฉัยค่อนข้างยาก) ตื่นมาเพราะแมลงสาบกัด ต่อมามีผื่นทั้งตัว ก็น่าสงสัยว่าแพ้แมลงสาบครับ
แพ้ธรรมดากับแพ้รุนแรงต่างกันอย่างไร?
แพ้รุนแรงจะมีผื่น และลุกลามไประบบอวัยวะอื่นๆ ด้วย เช่น แมลงสาบกัด มีผื่น และ หน้ามืด เป็นลม เพราะอาการแพ้ไปยุ่งกับระบบไหลเวียนเลือดครับ มีความดันตก เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ เป็นลม หรือจะเรียกว่าช็อกก็ได้ครับ
ถ้าแพ้ธรรมดา ก็แค่มีผื่นคันอย่างเดียวแค่นั้น บางคนแพ้รุนแรงไปเกี่ยวกับระบบหายใจ เกิดหลอดลมตีบ หายใจไม่ออก แน่นหน้าอก เสียชีวิตฉับพลันก็มีครับ
ปฐมพยาบาลอย่างไร?
ถ้าแพ้รุนแรงต้องรีบพามาโรงพยาบาลหรือโทรเรียกรถพยาบาลโดยด่วน
1. ถ้าหมดสติไปแล้วให้เปิดทางเดินหายใจ เชยคางขึ้น ให้นอนราบ ยกขาสูง หาหมอนมาหนุนที่ขา เพื่อให้เลือดไหลไปเลี้ยงสมอง
มากกว่าไปเลี้ยงขา เพิ่มความดันได้บ้าง
2. ถ้านิ่ง หมดสติ ไม่ไหวติง คลำชีพจรไม่ได้แล้ว หายใจเฮือก ไร้สติ ต้องรีบปั๊มหัวใจครับ
3. คนไข้บางคนมียาแก้แพ้ฉุกเฉินแบบปากกาติดตัวครับ ถ้าแพ้รุนแรงเกือบตายบ่อยๆ คุณหมออาจให้พกยาฉีดแก้แพ้รุนแรง ชื่อ อะดรีนาลิน พกติดตัวไว้ ฉีดปักที่ต้นขาก่อนพามาโรงพยาบาล เพื่อกู้ชีวิตตัวเองครับ ยานี้สั่งจ่ายโดยแพทย์เท่านั้นครับ
สรุป ไม่แปลกอะไรถ้าโดนแมลงสาบกัดแล้วแพ้รุนแรง สำคัญที่ต้องปฐมพยาบาลอย่างถูกวิธี และไม่รีรอที่จะพามาโรงพยาบาลโดยด่วนครับ
